معمولا ماهي هائي كه براي نگهداري در يك آكواريوم آب شور انتخاب ميشوند بدليل تنوع بسياري كه درگونه ها ي جزاير مرجاني وجود دارد مربوط به اين مناطق هستند . جزاير مرجاني از با ثبات ترين مناطق در كره زمين است كه به لحاظ دما و شرايط شيميائي آب كمترين تغيير را دارد . اين موضوع اكوسيستم اين مناطق را شديدا تحت تاثير قرار داده به نحوي كه چنانچه در آكواريوم آب شور خود از گونه ساكن اين منطقه استفاده مي كنيد بايد شرايط آب را از لحاظ شيميائي ، باكتريائي و دما شديدا كنترل كنيد .

بطوركلي نگهداري از شرايط مطلوب آب در آكواريومهاي آب شور بيشتر از نگهداري ماهي هاي آن حائز اهميت است ، چه آنكه آب مطلوب ، اولين شرط داشتن آكواريوم آب شور سالم است . براساس مطالبي كه گفته شد توصيه مي شود براي تهيه آكواريوم آب شور همواره بزرگترين سايزي كه شرايط محل به شما اجازه مي دهد انتخاب كنيد زيرا هرچه آكواريوم انتخابي كوچكتر باشد شرايط آب هم سريعتر تغيير مي كند .

بهتر است قبل از شروع براي چيدمان آكواريوم اين مطلب را در نظر داشته باشيد كه اين آكواريوم همواره نياز به سيفون كردن و تصفيه نمودن به روشهائي كه بعدا گفته مي شود خواهد داشت و براين اساس نحوه استفاده از وسائل ، شن و خصوصا صخره ها را تنظيم نمائيد .

به خاطر داشته باشيد ميزان فشار وارده توسط آب درون آكواريوم به شيشه ها ، ارتباط مستقيم با ارتفاع اكواريوم از سطح زمين دارد كه آكواريوم را درآن مستقر مي كنيد .

 (( بدليل آنكه جذر و مد شامل همه آبهاي زمين ميشود و آب آكواريوم ( البته قاعدتا منظور سايزهاي بالاي آكواريوم كه حجم قابل توجهي آب دارند منظور بوده است ) هم از اين قاعده مستثني نيست بهتر است مكاني براي استقرار آكواريوم انتخاب شود كه جهت طولي آكواريوم ، شمالي ـ جنوبي باشد ))

(set up: شروع كردن )

پس از انتخاب محل مناسب نوبت تهيه شيشه است . قاعدتا با توجه به سايز و ميزان آبگيري آكواريوم بايد ضخامت شيشه ( 6 ميل ، 10 ميل و يا بالاتر ) تعيين شود . ميزان آبگيري آكواريوم اينگونه محاسبه مي شود : 1000 / ( ارتفاع * عرض * طول )

پس از بدست آوردن ميزان آبگيري و تعيين ضخامت شيشه مورد نياز و تهيه شيشه نوبت به چسباندن شيشه ( assemble ) كردن آن است .

براي چسباندن شيشه ها 7 مطلب را به خاطرداشته باشيد :

1- محلي كه قرار است به آن چسب زده شود با الكل تميز كنيد .

2- چسبانيدن درز بين دو شيشه به تنهائي كافي نيست و بهتر است كه درزهاي ميان دو شيشه ( لايه هاي داخلي ) را هم پر كنيد .

3- حباب ايجاد شده بين لايه هاي چسب را تخليه كنيد . ( به هرحال سعي كنيد سطح يكساني از چسب بدست آوريد‌ ) .

4- براي آكواريوم هاي آب شور بهتر است از چسبهاي پولي يورتان استفاده كنيد .

5- حتما براي آكواريوم درب تهيه نمائيد . ( اينكار موجب جلوگيري از تبخير آب ، تغيير دما و احيانا پريدن ماهيها به بيرون از آكواريوم ميشود ) .

6- با توجه به ابعاد شيشه ، حتما از پلي هائي در كف و جداره ها براي تقويت سطح شيشه استفاده نمائيد .

7- ميتوانيد از طول آكواريوم فضائي با عرض 20 cm را جدا كرده و شيشه اي را كه قبلا در منتها اليه سمت چپ پائين آن و منتها اليه سمت راست بالاي آن سوراخي تعبيه نموده ايد و هم ابعاد با شيشه استفاده شده در پشت آكواريوم است ( البته منظور ،‌ هم ابعاد منهاي ضخامت شيشه است )، در اينجا بچسبانيد .

از اين فضا ميتوان در آينده براي قراردادن وسائل جانبي مانند ( بخاري ، اسكيمر ، لوله فيلترهاي خارجي و .... استفاده نمود .

پس از چسباندن شيشه و اطمينان از آب بندي بودن آن و قراردادن آن در محل تعبيه شده بايد شروع به چيدن آن نمود .

چیدمان و دکوراسیون :

براي شروع بهتر است قبل از قراردادن فيلترهاي زير شني ،‌ ابتدا شبكه اي را در تمام طول آكواريوم با استفاده از لوله هاي pvc كه سوراخهائي در آن پيش بيني كرده ايد ايجاد نموده و آنرا به نحوي در آكواريوم قرار دهيد كه سوراخها با كف شيشه در تماس باشند ( به سمت پائين باشد ) .

انتهاي شبكه درست شده را مسدود نموده و در ابتداي آن خمي به سمت بالا براي قرار گرفتن در گوشه آكواريوم ايجاد كرده و آنرا تا لب آكواريوم ادامه دهيد .

اين شبكه درآينده به آبگيري ، تخليه و سيفون كردن آكواريوم از زير فيلترهاي زير شني به شما كمك خواهد نمود . البته در آكواريومهاي خارجي سوراخي را در كف شيشه بوجود آورده و تاسيساتي را براي این منظور نصب مي نمايند كه اين بدليل كيفيت وسائل و امكاناتي است كه در اختيار دارند و به نظر ميرسد انجام اين موضوع با امكانات موجود در كشور ما چندان منطقي نباشد چون به طور يقين منجر به شكستن شيـشه كف ،‌ خارج شدن از آب بندي تاسيسات نصـب شده ، تخليه آب و ... و در نهايت بروز تلفات خواهد شد .

البته برخي براي نگهداري شرايط مناسب شيميائي آب ، از قراردادن شن ، صخره ، و ... درون شيشه خودداري مي كنند كه اگر چه اين موضوع به سالم تر نگاه داشتن آب كمك خواهد نمود ليكن علاوه بر زشتي نماي آكواريوم ، قطعا يك فضاي طبيعي براي نگهداري و پروش ماهيها بوجود نخواهد آورد . در صورتيكه برخي از گونه ها مانند آنجل خجالتی طبيعتا نياز به پناهگاه هائي براي پنهان شدن دارند .

امروزه در دنيا ،‌آكواريوم داري تنها يك تفريح و سرگرمي نيست . تنها تماشاي حركت ماهيها و حالات و رفتار آنها به هنگام غذا خوردن و ... امروزه جزو يكي از روشهاي روان درماني است .

بسياري از گونه هاي دريائي در تهيه بسياري از داروها نقشي اساسي دارند لذا حتي چنانچه هدف از تهيه آكواريوم تنها تفريح و سرگرمي هم باشد ، بازهم نگهداري از ماهيها در آكواريومي بدون امكانات مشابه زيستگاههاي طبيعي ، براي دوستداران و حاميان واقعي طبيعت پذيرفته شده نبوده و حاكي از ضعف در نگهداري از يك آكواريوم آب شور استاندارد است .

براي داشتن نماي طبيعي زير دريا كه مستقيما در نگهداري شرايط استاندارد آب هم موثر خواهد بود لطفا به نكات ذيل توجه كنيد :

1- براي كف آكواريوم از شنهاي سيليسي سفيد رنگ كه مقدار بسيار كمي دانه هاي سياه رنگ هم درآن وجود داشته باشد استفاده كنيد . ميتوانيد به جاي شن از خرده هاي مرجان هاي طبيعي استفاده كرده يا از تركيب شن و خرده مرجان استفاده كنيد كه در اين صورت كار فيلتراسيون با مشكل مواجه خواهد شد . پس بهتر است براي كف فقط از شنهاي سيليسي سفيد رنگ به ترتيبي كه در بالا گفته شد استفاده كرده و از خرده مرجانها در فيلتر استفاده كنيد .

2- براي بوجود آوردن محيط صخره اي در آكواريوم ميتوانيد از قطعات بزرگتر مرجان با اشكال متفاوت استفاده كنيد . در آكواريومهاي آب شور خارجي قطعات مصنوعي با نماهاي بسيار زيبائي از قرارگيري مرجانها بارنگهاي مختلف در كنار يكديگر استفاده مي گردد .

(( البته اخيرا برخي از فروشندگان قطعات كوچكي را از طريق خريد خارجي براي فروش عرضه مي نمايند كه قيمت بسيار بالائي داشته و به هيچ وجه براي تزئين آكواريوم هاي بزرگ مناسب نيستند )) .

3- آنچه مسلم است اين است كه نبايد اكواريوم آب شور را همانند آكواريوم هاي آب شيرين چيد . اين موضوع به خصوص در هفته هاي ابتدائي باعث استرس در ماهيان مي شود به نحوي كه به طرز محسوسي ميزان اسيد نيتريت آب هم افزايش مي يافت زيرا همانطور كه ميدانيد استرس در ماهي باعث توليد ادرار بيش از حد معمول خواهد شد .

4- حتما سطوحي از كف را براي شنا ، بهتر ديده شدن ماهي ، غذا دهي و فيلتراسيون بهتر خالي نگاه داريد .

5- Wall Aquarium هائي كه درون ديوار كار مي شوند بهترين روش براي نگهداري از آكواريوم آب شور هستند زيرا آنچه از روبرو ديده خواهد شد نماي بسيار زيباي زير درياست و در آن سو ميتوان به راحتي عمل غذا دهي و تجهيزات مورد نياز براي فيتراسيون و نوردهي و ... را بكار برد بدون آنكه نگران زشتي ظاهر بد نماي لوله ها و سيم ها و ... باشيد .

6- در چيدمان آكواريوم آب شور بايد مراقب باشيد نقطه خارج از دسترسي وجود نداشته باشد .

فیلتر زیر شنی :

حالا نوبت قراردادن فيلترهاي زير شني برروي شبكه ايجاد شده است . بهتر است از فيلترهائي استفاده كنيد كه به شكل pazzel به هم متصل ميشوند . اين كار را تا پوشاندن تمام سطح آكواريوم ادامه دهيد. با توجه به طول ، عرض و خصوصا عمق آكواريوم خود سنگ هواي مناسب را انتخاب كرده و با قراردادن آن در انتهاي لوله مخصوص ، آنرا درون آكواريوم و روي فيلترها قراردهيد . جهت حفظ نظم آكواريوم خود بهتر است همه لوله ها را از پشت بستي كه در پائين آكواريوم نصب نموده ايد عبور دهيد. زيرا برخي از ماهي ها مانند ماهي پيكاسو عادت به جابه جا نمودن شن ها كف آكواريوم و بر هم زدن نظم عمومي دارند .

شن کف :

حالا نوبت وارد كردن شن است . بهتر است براي داشتن نماي طبيعي زير دريا از شن هاي سفيد سيليسي كه با مقداركمي شن الك شده سياه مخلوط شده و آنها را به خوبي با محلول آب و نمك شسته و جوشانده ايد استفاده كنيد . عده اي معتقدند براي آكواريوم هاي آب شور بايد بجاي شن از خرده هاي ريز مرجان ها استفاده كرد . اين موضوع چندان هم غيرمنطقي نيست زيرا به حفظ كيفيت آب كمك خواهد كرد ،‌ ليكن بدليل خلل و فرجهاي كه بين آن بوجود خواهد آمد موجب عبور ذره هاي غذا و ايجاد عفونت در آب خواهد شد كه بدليل درشت بودن خرده هاي مرجان ، فيلتراسيون آن تقريبا غيرممكن است ضمنا استفاده از مرجان خرد شده با نحوه تصفيه اي كه بعدا گفته خواهد شد مغاير است .

( نكته : در تمام طول مدتي كه مشغول استقرار instrument ها هستيد اصول استريليزاسيون را رعايت كنيد زيرا عمده مرگ و مير ماهيها در آكواريوم ها ،‌ عدم كنترل باكتريهاي مضر ، عفونت ، انگل ها و قارچ ها است ) .

سخره ها :

اكنون نوبت قراردادن صخره هاست . بهتر است قبل از اين كار مدتي صخره ها را درون محلول آب و نمك قرار دهيد و پس از خارج كردن آنها را در آب و سركه جوشانده و پس از آن گونه و اندازه ماهيهائي كه تمايل به نگهداري از آنها را داريد مشخص كنيد .

نحوه چيدمان صخره ها بايد به گونه اي باشد كه :

1- فضا جهت حركت ماهيها به اندازه كافي وجود داشته باشد .

2- مسير عبور و مرور ماهيها را مسدود ننمايد .

3- روي لوله هاي هوا قرار نگرفته باشد .

4- امكان فيلتر اسيون وجود داشته باشد .

5- روي هم قرار گرفتن صخره ها باعث واژگوني و تخريب آكواريوم و ايجاد استرس در ماهيها نشود .

6- لبه هاي بسيار تيز و يا سوزني شكل به ماهيها صدمه خواهد زد ضمنا فقط از صخره هاي طبيعي دريائي استفاده كنيد . اين كار هم به ايجاد فضاي طبيعي تر و هم به ماندگاري بيشتر كيفيت آب كمك خواهد كرد .

۷- حتما" با توجه به طبیعت و اندازه گونه های انتخابی فضاهائی را جهت پنهان شدن ماهیها بوجود آورید .

آب دریایی :

امروزه در فروشگاههاي آكواريوم پودرهائي وجود دارد كه با استفاده از آن و به روشي كه حتما دربروشور آنها توضيح داده شده ميتوانيد آب مورد نياز آكواريوم خود را تامين كنيد .

فیلتراسیون:

برای فیلتر کردن آب آکواریوم به دستگاه های زیر نیز داریم:

1- External Filter :

همانطور كه از نام آن پيداست به فيلترهائي اطلاق مي گردد كه خارج از آكواريوم نصب و توسط يك شیلنگ آب به فيلتر وارد و پس عبور از چند مرحله كه در زير توضيح داده خواهد شد توسط شیلنگ ديگري به تانك اصلي برگردانده مي شود .

این نوع فیلتر ها دارای قدرت بسیار بالایی در مکش و تصفیه آب بوده و با توجه به مواد داخل آن می توان همزمان تصفیه بیولوژیکي و مکانیکی را انجام داد اگرچه عدم سرویس به موقع فیلتر عواقب بدتری به همراه خواهد داشت زیرا فیلتر سرویس نشده مرکز تجمع انواع آلاینده های آب است .

موادی که عموما در داخل فیلتر می توان به کار برد عبارتند از:
1- زغال اکتیو
2- بیوبال

3-سرامیک
4- سابسترت
5- اسفنج

6- پيت

7- آنزيميت

8- خرده هاي مرجان

با توجه به نوع آكواريوم ( آب شور يا آب شيرين ) ، نوع ماهيها يا ساير موجودات نگهداري شده ( ازقبيل شقايقها يا coral live ها درآكواريوم آب شور و ... ) و مطالعه براي سازگاري مواد استفاده شده در فيلتر با موارد موجود در آكواريوم نسبت به تكميل طبقات فيلتر اقدام مي نمائيم .

اين به آن دليل است كه شايد استفاده از بعضي موارد با نوع مورد نگهداري سازگار نباشد ( مثلا زغال اكتيو با نگهداري از شقايق سازگار نيست ) .

محل قرار گرفتن لوله هاي ورود و خروج آب فيلتر در آكواريوم هم بسيار حائز اهميت مي باشد چون عموما خروج آب از فيلتر در آكواريوم جرياني قوي بوجود خواهد آورد که شاید در برخی گونه ها استرس ایجاد نماید لذا بهتر است از اين جريان استفاده نموده و لوله ورودي را در سمت راست جهت طولي و لوله خروجي را در سمت چپ جهت طولي آكواريوم قرارداد . البته بهتر است مسير جريان آب به سمت پائين و بر روي شنها تنظيم شود تا موجب به حرکت درآوردن باقیمانده غذا ها و فضولات کف بشود به نحوي كه باعث به هم ريختگي شنهاي آكواريوم نشود .

آنزيميت ، بيوبال و خرده هاي مرجان بدليل فرم خاصي كه دارند خلل و فرجهائي را در مسير آب درون فيلتر بوجود مي آورند كه باعث بوجود آمدن باكتري لازم درچرخه نيتروژن مي شوند .

از اسفنج هاي زبرتر در مسير ورود آب براي گرفتن جرمهاي درشت و از اسفنجهاي نرم تر دربين هر لايه استفاده مي شود .

یکی از روشهای بسیار خوب جهت پائین آوردن سختی آب فیلتر کردن یا گذراندن آب از روی پیت ( peat ) است. از پیت تحت عناوین تورب و ذغال سنگ نارس نیز یاد میکنند. پیت خاصيت اسیدی دارد و به عنوان یک رزین تعویض کاتیونی طبیعی وارد عمل میشود و یون کلسیم و منیزیم محلول در آب را که به صورت کلسیم و منیزیم بیکربنات است با یون هیدروژن جایگزین میکند :
2H +/Peat+Ca(HCO3)2=(Ca/Peat)+2CO2+H2O
بنابراین هیدروژن کربنات هم به دی اکسید کربن تبدیل میشود که باعث شادابی و رشد گیاهان هم میشود.
پیت به ملایمت و به مرور باعث پائین آمدن سختی آب میشود، این در حالی است که اسیدهای هیومیک را که عامل مهمی در سلامتی و شادابی , باروری ماهی دیسکاس ودیگر ماهی های آمازون است را آزاد میکندبنابراین توصیه میشود اگر از این گونه ماهی ها نگهداری میکنید حتما" در داخل فیلتر خود قسمتی را به پیت اختصاص دهید. پیت را نمیتوان به صورت طولانی مورد استفاده قرار داد چرا که پس از مدتی تخریب شده و تمامی یونهائی را که جذب خود کرده است را آزاد میکند. بنابراین لازم است هر چند ماه یک بار آنرا تعویض کرد.
پیت انواع مختلفی دارد . استفاده از پیت سیاه یا (Sedge) خطرناک است زیرا بسیار سریع در آب حل میشود و انرا آلوده میکند. بهتر آنست که پیتهائی را که مخصوص آب آکواریوم ساخته شده اند استفاده کنید.
استفاده از پیت باعث شفاف شدن آب میشود اما به دلیل آزاد شدن یک سری ترکیبات رنگی آکواریوم شما رنگ قهوه ای روشنی به خود میگیرد.این رنگ باعث نفوذ کمتر نور به درون تانک میشود لذا رشد گیاهان در جاهائی که نور ضعیفی دارند ممكن است کند شود. این مشکل را میتوان با استفاده از ذغال فعال در درون فیلتر و جذب این ترکیبات رنگی توسط آن به آسانی حل کرد. پیتها به عنوان بافر عمل میکنند و PH آب را در حدود 6.5 ثابت نگه میدارند. اگر چه در تانکهائی که آب آنها به مرور تعویض میگردد توصیه میشود که PH هر چند مدت یکبار کنترل شود.

 

البته برای فیلتراسیون آکواریوم استفاده از همان فضائی که به هنگام ساخت مخزن در نظر گرفتیم بهتر است .

2- Ultra Violet :

 

يكي از متداولترين و مورد نياز ترين وسائل براي آكواريوم آب شور دستگاه ultra violet يا همان دستگاه uv است . در دريا باكتريها و ويروسهاي مضر با قرار گرفتن در برابر طيفهاي مختلف نور خورشيد از بين خواهند رفت . ما فقط بخش بسيار كوچكي از طيف مرئي خورشيد را مي توانيم مشاهده كنيم كه طول موجي بين 760 – 380 نانومتر دارد . در دو انتهاي بخش مرئي ، طول موجهاي نامرئي وجود دارد . فوق بنفش در انتهاي بخش آبي و زير قرمز در انتهاي بخش قرمز . طول موج اشعه فوق بنفش با 254 نانومتر به وضوح اثر ضد ميكروبي داشته و بي ترديد براي از بين بردن موجودات ميكروسكوپي مضر بسيار موثر است . دليل منطقي وجود ندارد كه چرا از تكنيك دستگاه uv براي ماهيان آب شيرين استفاده نمي شود ولي ممكن است اين اشعه سلامتي ماهيهاي آب شيرين را كاهش داده و يا از بين ببرد .

اين دستگاه از يك لامپ uv تشكيل شده كه درون لوله اي از گوارتز قرارگرفته و بدين ترتيب آب مي تواند آزادانه در اطراف منبع توليد uv جريان يابد . پرتوهاي uv با تغيير در ساختمان DNA سلولي باعث غيرفعال شدن ويروسها ، باكتريها ، تك ياخته ايهاي انگلي و انواع اسپورهاي بيماري زا مي گردند . براي اينكه استريليزاسيون با uv موثر واقع شود بايد از انرژي كافي براي كشتن بزرگترين اجرام بيولوژيك نظير تك ياخته ها و تخمهاي ترماتودها و ساير كرمها برخوردار باشد مثلا" براي كشتن ايكتيوفتيريوس( ichthyophthirius ) به انرژي معادل 180 ميكرووات احتياج دارد .

سيستمهاي توليد uv براي تاثير بهتر نياز به آب از پيش تصفيه شده ، لوله كوارتزي تميز ، تعويض مرتب لوله و لامپهاي مناسب از نظر تعداد و اندازه دارد تا بتواند ميزان انرژي مورد نياز را فراهم كند .

3- Protein skimmer :

بسياري از مواد آلي مثل پروتئين ها و غير آلي در آب شور حل شده ولي به آساني به فضاي بين آب و هوا ( حباب ) جذب مي شوند . به اين مواد مواد جذب سطحي يا surfactant مي گويند .

وظيفه اسكيمر چربي گير ايجاد محيطي است كه در آنجا بيشترين سطح در كمترين فضا ايجاد شود در اين وسيله يك لوله كلاهك دار آكريليكي از آب تانك پر مي شود و ميليونها حباب كوچك براثر عبور آب از يك سنگ آهك نفوذ پذير ايجاد مي شود . مواد surfactant به سطح بسيار وسيعي كه بوسيله اين حبابها ايجاد شده چسبيده به بالاي لوله منتقل مي شوند . جريان هوا بايد به اندازه اي باشد كه ستون سطحي حذف كننده پروتئين را كاملا" به رنگ شيري درآورد . معمولا" بايد از يك پمپ آب كه بتواند كل آب مخزن را در هر ساعت يك بار به هم بزند استفاده كرد. در آنجا اين حبابها بصورت كف درآمده و در يك بخش فنجان مانند روي هم انباشته مي شوند . سپس مايع قهوه اي رنگ حاصله را ميتوان از آنجا خارج كرد . اسكيمر چربي گير براي سيستم فيلتر كننده آكواريومهاي آب شور بسيار ضروري است ولي براي آب شيرين ضرورت ندارد .

لینک منبع